Trong nhiều năm qua, chúng ta đã được nói rằng internet sẽ là kho lưu trữ vĩnh cửu của chúng ta: mọi thứ chúng ta đăng, tải lên và chia sẻ sẽ tồn tại lâu hơn cả chúng ta. “Web đồng nghĩa với sự chấm dứt của lãng quên,” các tiêu đề cảnh báo vào năm 2010, và nhiều người đã xây dựng cuộc sống kỹ thuật số của mình dựa trên lời khuyên đó.
Khi mạng xã hội trở thành xu hướng chủ đạo, hầu hết người dùng không nhận ra điều mà những người sử dụng internet đầu tiên đã biết: dữ liệu số không tồn tại mãi mãi. Nhiều người đã cho rằng danh tính trực tuyến của mình sẽ tồn tại vô thời hạn, được định hình bởi những bài báo như “Cách Facebook Giúp Bạn Sống Mãi (Bằng Một Cách Nào Đó)” vào năm 2012. Ảo tưởng về tính vĩnh cửu này đã ảnh hưởng sâu sắc đến cách chúng ta nhận thức và quản lý bản thân trong thế giới kỹ thuật số.
Tuy nhiên, ý niệm về sự vĩnh cửu trong thế giới kỹ thuật số đang dần được chứng minh chỉ là một ảo tưởng. Các trang web biến mất, các liên kết chết, và toàn bộ danh tính kỹ thuật số biến mất. Một số biến mất từ từ, và một số kho lưu trữ bị xóa sổ ngay lập tức. Điều này ảnh hưởng như thế nào đến chúng ta khi tương lai kỹ thuật số mà chúng ta từng tưởng tượng lại mong manh hơn chúng ta nghĩ?
Bỏ Lại Những Bản Thân Kỹ Thuật Số Cũ
Khi mạng xã hội chuyển từ những nền tảng ngách sang không gian chính thống, nó phát triển từ những bài đăng ngẫu hứng, tự phát dành cho các mạng lưới nhỏ sang nội dung được chăm chút cẩn thận cho một thế giới rộng lớn hơn. Mọi người nhận ra rằng họ đang bị theo dõi bởi nhiều người hơn là chỉ bạn bè.
Việc quản lý hình ảnh cá nhân trở thành việc định hình hình ảnh trước gia đình, nhà tuyển dụng và các thuật toán. Hồ sơ mạng xã hội đã dần trở thành những bản ghi được chăm chút kỹ lưỡng và công khai, thay vì chỉ là những khoảnh khắc ngẫu nhiên trong cuộc sống hằng ngày.
Điều này có nghĩa là chúng ta phải thích ứng với ý tưởng về nhiều cái chết kỹ thuật số nhỏ của các danh tính trực tuyến khác nhau của chúng ta. Cũng giống như các phần của danh tính đời thực của chúng ta thay đổi và mờ dần qua trường học, sự nghiệp và các nhóm xã hội, các vai trò và danh tính trực tuyến của chúng ta cũng sẽ biến mất. Đây không phải là cái chết vật lý, mà là lời nhắc nhở rằng bản thân kỹ thuật số cũng không phải là vĩnh cửu.
Sự Suy Tàn Của Các Liên Kết Và Sự Suy Tàn Của Thế Giới Trực Tuyến
Chúng ta đã chứng kiến rõ ràng sự không ổn định của internet. Toàn bộ trang web, công ty, kho lưu trữ và người dùng có thể biến mất—đôi khi dần dần, đôi khi chỉ trong tích tắc.
Một dấu hiệu rõ ràng về sự bất ổn này là sự suy tàn của các liên kết (link)—sự “chết dần” của các liên kết khi các trang web bị gỡ bỏ, tái cấu trúc, hoặc mất máy chủ lưu trữ, khiến nội dung không thể truy cập. Ví dụ: 72% các liên kết đến nội dung từ năm 1998 đã chết, và theo Pew Research, khoảng 40% các liên kết sẽ mất sau một thập kỷ. Sự suy tàn của dữ liệu số là một đặc trưng của internet; không có gì đảm bảo về tính vĩnh cửu trực tuyến.
Phong Cách Gắn Bó Và Danh Tính Kỹ Thuật Số
Phong cách gắn bó mô tả cách chúng ta hình thành mối liên kết cảm xúc và kỳ vọng trong các mối quan hệ, từ đó định hình cách chúng ta tiếp cận sự tin tưởng và độ tin cậy. Những phong cách này được hình thành một phần từ các mối quan hệ sớm với người chăm sóc và một phần từ cuộc sống trưởng thành của chúng ta. Chúng ảnh hưởng không chỉ đến cách chúng ta tương tác với con người, mà còn có thể được sử dụng như một lăng kính để hiểu cách chúng ta liên hệ với danh tính kỹ thuật số của mình. Chúng ta có một kiểu tương tác nhất định với các danh tính trực tuyến của mình, có thể liên quan đến niềm tin cơ bản về con người và thế giới xung quanh.
Nhiều người trong chúng ta hoạt động theo phong cách gắn bó an toàn, tin rằng các mối quan hệ và môi trường xã hội của mình ổn định, an toàn và có tính tương hỗ. Đối với những người có phong cách gắn bó an toàn, họ có thể cho rằng những biểu hiện kỹ thuật số này cũng sẽ ổn định, công bằng và tương xứng. Tuy nhiên, các điều khoản và điều kiện sử dụng các nền tảng kỹ thuật số thường nói ngược lại.
Sự mong manh của phương tiện kỹ thuật số và các bản ghi có thể làm gián đoạn sự gắn bó của chúng ta với các danh tính trực tuyến mà chúng ta xây dựng và chăm chút. Càng đầu tư nhiều vào bản thân trực tuyến, chúng ta càng khó chấp nhận tính tạm thời của nó. Nhận thức này có thể gây ra lo lắng thực sự, phản ánh sự hiểu biết của chúng ta về thế giới và tầm quan trọng của danh tính kỹ thuật số đối với nhiều người.
Lo Lắng Khi Tài Khoản Kỹ Thuật Số Mất Đi
Lo âu chia ly là một trải nghiệm phổ biến ở thời thơ ấu, được đánh dấu bởi sự lo lắng và sợ hãi mãnh liệt khi tách rời khỏi người chăm sóc đáng tin cậy. Dạng lo âu này là một phiên bản gia tăng của hành vi gắn bó bình thường, khi mối lo ngại của đứa trẻ về việc mất liên lạc với người thân quan trọng trở nên quá tải, thậm chí dẫn đến hoảng loạn khi dự đoán hoặc thực sự bị chia cách. Dù đây là một phần tự nhiên trong quá trình phát triển, nhưng nó có thể leo thang thành dạng lo âu nghiêm trọng hơn, gây ra nỗi sợ hãi và căng thẳng kéo dài về sự mất mát.
Khái niệm lo âu chia ly có những điểm tương đồng rõ rệt với mối quan hệ của chúng ta đối với danh tính kỹ thuật số. Có bao nhiêu người cảm thấy lo lắng thực sự khi nghĩ đến việc mất quyền truy cập vào tài khoản mạng xã hội của mình?
Nỗi sợ mất đi một phần danh tính kỹ thuật số của bản thân có thể gây ra lo âu tương tự như khi chúng ta mất liên lạc với một mối quan hệ quan trọng.
Khủng Hoảng Hiện Sinh Trong Danh Tính Kỹ Thuật Số?
Làm thế nào để chúng ta đối diện với sự thật rằng danh tính kỹ thuật số của chúng ta có thể mong manh và thoáng qua hơn danh tính vật lý của chúng ta? Với rất nhiều thời gian, cảm xúc và suy nghĩ được đầu tư vào việc xây dựng danh tính trực tuyến gắn liền với một nền tảng cụ thể, thật khó chịu khi nhận ra rằng chúng có thể biến mất chỉ sau một đêm.
Internet, cũng giống như cuộc sống xã hội của chúng ta, luôn biến đổi. Nhưng không giống như các mối quan hệ giữa con người, đã tiến hóa qua hàng thiên niên kỷ, các mạng kỹ thuật số được hình thành bởi công nghệ hiện tại, các lợi ích doanh nghiệp và giới hạn vật lý của lưu trữ dữ liệu.
Khi danh tính kỹ thuật số đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cuộc sống của bạn, sự lo lắng về danh tính kỹ thuật số của bạn có thể khiến bạn nhận ra rằng có điều gì đó không ổn. Đây là cơ hội để suy nghĩ lại về cách sử dụng công nghệ.
Chúng ta không thể bỏ qua công nghệ, nhưng chúng ta có thể cố ý trong việc sử dụng các nền tảng trực tuyến và những phần nào của danh tính cũng như mối quan hệ xã hội chúng ta chọn để số hóa. Các không gian và mối quan hệ kỹ thuật số, giống như mối quan hệ thực tế, ít vĩnh cửu hơn chúng ta mong muốn.
Điều quan trọng là nhận ra rằng tính tạm thời của internet không nhất thiết phải gây ra khủng hoảng hiện sinh nếu chúng ta coi các không gian kỹ thuật số như công cụ hữu ích cho việc kết nối, chứ không phải là cốt lõi của danh tính của chúng ta. Giống như các mối quan hệ xã hội lành mạnh không chỉ dựa vào một kết nối duy nhất, sự an lành của chúng ta cũng không nên chỉ gắn liền với một nền tảng hoặc hồ sơ.
Danh tính kỹ thuật số nên tăng cường phúc lợi và mối quan hệ của chúng ta, không nên định nghĩa chúng. Hãy sử dụng chúng một cách cẩn thận, để nếu một nền tảng biến mất, đó không phải là khủng hoảng—chỉ là một sự thay đổi nhỏ trong cách bạn tương tác với thế giới kỹ thuật số và thế giới thực.
Tác Giả Ian MacRae