Giữ bí mật có thể là một gánh nặng nặng nề mà không dễ dàng để giải tỏa.
Tôi có một bí mật. Và bạn cũng vậy. Không có gì bí mật khi tất cả chúng ta đều có những suy nghĩ và ký ức mà chúng ta chọn không chia sẻ. Một số bí mật rất bình thường và không khiến chúng ta phải lo lắng nhiều. Nhưng có những bí mật nặng nề, chiếm lấy tâm trí và trở thành gánh nặng khó chịu.
Chuyện gì sẽ xảy ra khi chúng ta chọn giữ bí mật? Nhà tâm lý học Michael Slepian từ Đại học Columbia đã khám phá câu hỏi này trong một bài báo được xuất bản gần đây trên tạp chí Current Directions in Psychological Science.
Giữ Bí Mật Để Tránh Gây Phương Hại Cho Người Khác
Theo Slepian, việc giữ bí mật không chỉ đơn giản là giữ im lặng khi tương tác với người mà bạn muốn giấu. Thay vào đó, bí mật chiếm lấy không gian và thời gian trong tâm trí chúng ta, thu hút sự chú ý và khiến chúng ta khó tập trung vào những việc khác. Để hiểu lý do tại sao giữ bí mật đôi khi trở thành gánh nặng mà đôi khi lại không, Slepian cho rằng chúng ta cần phải hiểu rõ hơn về ý nghĩa của việc giữ bí mật.
Để minh họa, Slepian sử dụng ví dụ về mối quan hệ tình dục. Khi bạn giới thiệu người bạn đời của mình với người khác với tư cách là vợ/chồng hoặc người yêu, mọi người đều ngầm hiểu rằng hai bạn có mối quan hệ tình dục. Điều này không phải là một bí mật.
Tuy nhiên, trong hầu hết các tình huống xã hội, sẽ hoàn toàn không phù hợp khi tiết lộ bất cứ điều gì về đời sống tình dục của bạn, chẳng hạn như tần suất hay các tư thế yêu thích. Việc giữ bí mật kiểu này là có lợi, vì che giấu thông tin cá nhân như vậy thường được coi là phù hợp, và việc tiết lộ có thể gây khó xử cho tất cả các bên liên quan.
Slepian lập luận rằng bối cảnh là một yếu tố quan trọng trong việc xác định liệu việc giữ bí mật có gây hại cho người giữ bí mật hay không. Ví dụ, tôi được tiếp cận rất nhiều thông tin bảo mật trong công việc của mình với tư cách là trưởng khoa. Nhưng tôi không phải lo lắng về việc này vì việc giữ kín thông tin đó là một phần của công việc.
Thực tế, việc tiết lộ thông tin này sẽ không chỉ gây hại cho tôi mà còn cho người liên quan đến thông tin đó. Do đó, khi giữ bí mật để bảo vệ người có liên quan khỏi bị tổn thương, người giữ bí mật thường cảm thấy ít gánh nặng hơn trong việc duy trì sự bảo mật.
Giữ Bí Mật Để Tránh Gây Hại Cho Bản Thân
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp chúng ta tự nhủ rằng mình giữ bí mật để bảo vệ người khác, nhưng thực chất là để bảo vệ chính mình. Chẳng hạn, gần đây trên mạng xã hội có nhiều cuộc thảo luận về hiện tượng gọi là “mua sắm giấu diếm”. Một người mua một món đồ lớn và cố gắng giấu nó khỏi người bạn đời của mình.
Bạn có thể nói rằng mình giữ bí mật để tránh làm cho người bạn đời buồn bực, nhưng thực chất là bạn muốn tránh đối mặt với họ. Giữ loại bí mật này sẽ khiến bạn cảm thấy nặng nề trong tâm trí. Và hơn thế nữa, ngay cả khi đối phương không biết chính xác điều gì đang diễn ra, họ vẫn sẽ cảm nhận được điều gì đó không đúng.
Cảm giác tội lỗi mà bạn cảm thấy khi giữ bí mật sẽ thể hiện ra dưới những hình thức khác và làm ảnh hưởng đến mối quan hệ mà bạn đang cố gắng bảo vệ. Trong trường hợp này, tốt hơn là bạn nên thẳng thắn và trung thực với đối phương về những gì mình đã làm. Có thể sẽ có một cuộc tranh cãi nảy lửa, nhưng điều đó không hẳn là xấu; nó cho phép cả hai người thẳng thắn với nhau.
Mọi người thường lầm tưởng rằng không có tranh cãi trong các mối quan hệ lành mạnh. Nhưng thực tế thì điều này không đúng chút nào. Điều quan trọng là các cuộc tranh cãi có thể giúp củng cố mối quan hệ nếu cuộc trò chuyện tập trung vào hành vi chứ không biến thành các công kích cá nhân.
Tất nhiên, người bạn đời của bạn sẽ tức giận khi bạn thực hiện một quyết định lớn mà không tham khảo ý kiến của họ. Bạn đã biết điều đó, và bạn cần để họ thể hiện điều này. Nhưng bạn cũng cần suy nghĩ cẩn thận về lý do tại sao mình đã làm điều đó. Có thể việc mua sắm đó là hợp lý, hoặc có thể bạn đang mua sắm để bù đắp cho những nhu cầu chưa được đáp ứng ở nơi khác.
Một cuộc đối thoại thẳng thắn, trong đó cả hai người đều bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc của mình, có thể giúp cả hai hiểu rõ hơn về động lực đằng sau hành vi của mình và giá trị mà bạn đặt vào mối quan hệ. Bạn thậm chí có thể quyết định rằng việc mua sắm giấu diếm không phải là điều bạn mong muốn và cần phải trả lại nó. Bằng cách này, việc tiết lộ bí mật không chỉ giúp bạn thoát khỏi gánh nặng giấu diếm điều gì đó mà còn có thể làm cho mối quan hệ trở nên mạnh mẽ hơn.
Khi Nào Nên Tiết Lộ Bí Mật Và Khi Nào Nên Che Giấu
Hầu hết chúng ta đều đồng ý rằng việc “mua sắm giấu diếm” là một loại phản bội, vì bạn đã làm điều gì đó sau lưng đối phương mà bạn biết họ sẽ không vui. Tuy nhiên, điều này vẫn không tệ như việc phản bội tình dục. Trong trường hợp này, câu hỏi về tác hại của việc giữ bí mật trở nên phức tạp hơn nhiều.
Tác hại từ việc giữ bí mật về sự phản bội tình dục có nhiều khía cạnh nghiêm trọng. Thứ nhất, người phản bội sẽ cảm thấy gánh nặng của tội lỗi khi họ giấu giếm chuyện ngoại tình với đối phương. Thứ hai, đối phương sẽ cảm thấy nỗi đau của sự phản bội nếu sự thật được phơi bày.
Thứ ba, bất kể bí mật được giữ kín hay tiết lộ, mối quan hệ đó sẽ bị tổn hại. Nếu người phản bội giữ bí mật, cảm giác tội lỗi sẽ dần dần thấm vào mối quan hệ, và đối phương sẽ cảm nhận được điều gì đó không ổn. Và nếu họ tiết lộ bí mật, đối phương có thể quyết định chấm dứt mối quan hệ hoàn toàn. Nhưng ngay cả khi họ quyết định ở lại, mối quan hệ vẫn bị tổn thương, có thể là không thể hàn gắn.
Nếu bạn đang bị gánh nặng bởi bí mật ngoại tình, tốt nhất là hãy xử lý cảm xúc của mình và các yếu tố trong mối quan hệ với một nhà tư vấn hoặc một người bạn đáng tin cậy trước khi tiết lộ điều đó với đối phương. Một mặt, nếu động cơ của bạn là để giảm bớt gánh nặng của tội lỗi, thì bạn đang ích kỷ. Mặt khác, nếu bạn thật sự muốn cải thiện mối quan hệ, việc tiết lộ bí mật, mặc dù sẽ gây hại cho đối phương trong ngắn hạn, có thể là điều đáng làm.
Khi chúng ta giữ bí mật, chúng ta có thể bị gánh nặng bởi cảm giác tội lỗi vì những gì mình đang che giấu. Nhưng đồng thời, chúng ta cũng có thể đang bảo vệ người khác khỏi bị tổn thương bằng cách giữ bí mật này. Khi quyết định liệu nên giữ kín hay tiết lộ bí mật, bạn có thể cần sự giúp đỡ của một người bạn đáng tin cậy hoặc một nhà tư vấn để tìm ra con đường đúng đắn.
Theo David Ludden, Ph.D